Darowizna z majątku wspólnego małżonków
Wspólna darowizna małżonków
Na wstępie wyjaśnijmy kiedy będziemy mieli do czynienia z darowizną wspólną. Otóż jest to darowizna przedmiotu, który pochodzi z majątku wspólnego małżonków. Warunkiem koniecznym zatem będzie istnienie między małżonkami wspólności majątkowej, choćby nawet ograniczonej umową małżeńską.
Czy małżonek może odwołać wspólną darowiznę?
To zależy od tego, czy oboje małżonkowie żyją oraz od tego, czy darowizna jest wykonana czy nie.
W przypadku śmierci jednego z małżonków, małżonek pozostały przy życiu może odwołać darowiznę, którą małżonkowie dokonali wspólnie, ale nie zawsze w całości. W myśl tezy wyroku Sądu Najwyższego, sygn. V CSK 289/13, dotyczący darowizny małżonków: „Jeżeli darowizny dokonali małżonkowie w odniesieniu do przedmiotu wchodzącego w skład ich ustawowego majątku wspólnego, a następnie przed jej wykonaniem i odwołaniem jeden z nich zmarł, drugi z małżonków może odwołać darowiznę jedynie w odniesieniu do udziału, jaki przypada mu do przedmiotu darowizny z chwilą przekształcenia się w chwili śmierci jednego z małżonków ustawowej wspólności majątkowej we wspólność o charakterze ułamkowym”.
Powodem, dla którego małżonek pozostały przy życiu nie może odwołać darowizny w imieniu zmarłego małżonka jest okoliczność, iż prawo do odwołania darowizny niewykonanej należy wyłącznie do danej osoby. Jest to prawo osobiste. Wraz z jego śmiercią prawo to wygasa. Wspólność łączna staje się wspólnością ułamkową, zatem zostaje podzielona na udziały.
W przypadku, gdyby darowizna była wykonana i zaszła przesłanka do dowołania takiej darowizny – rażąca niewdzięczność obdarowanego – prawo do odwołania przechodzi na spadkobierców zmarłego, a zatem także na małżonka pozostałego przy życiu. W takiej sytuacji małżonek (oraz wszyscy pozostali spadkobiercy) może odwołać darowiznę w całości – co do swojego udziału oraz udziału zmarłego małżonka.
W przypadku gdy oboje małżonkowie żyją, to każdy z nich może odwołać wspólną darowiznę w całości. Natomiast w braku zgody drugiego małżonka, darczyńca może odwołać darowiznę swojego udziału i żądać zwrotu przedmiotu darowizny w odpowiedniej części.
Darowizna z majątku wspólnego małżonków na rzecz zstępnych a urząd skarbowy
Inną dość ważną kwestią, którą należałoby tu poruszyć jest zgłoszenie darowizny uczynionej przez oboje małżonków na rzecz zstępnych do urzędu skarbowego. Zgłoszenia dokonuje się formularzu SD-Z2. I tu następuje kilka uwag:
Jeżeli darowizna pochodzi od obojga rodziców i przedmiot pochodzi z ich majątku wspólnego to wypełniamy DWA formularze. Jeden na rodzica – mamy w formularzu rubrykę wskazującą jednego darczyńcę.
Mamy w formularzu rubrykę „DANE DOTYCZĄCE NABYTYCH RZECZY LUB PRAW MAJĄTKOWYCH” – w niej musimy wskazać wartość rynkową nabytych rzeczy bądź praw . W każdym formularzu wpisujemy wówczas połowę wartości darowizny.
Przykład:
Jan otrzymał od obojga rodziców darowiznę środków pieniężnych w wysokości 22.000 zł. Przelew środków wyszedł z konta ojca, w tytule wskazane było, że to darowizna dla syna od matki i ojca. W takiej sytuacji Jan musi złożyć dwa formularze – w jednym jako darczyńcę wskazuje matkę, w drugim – ojca. W rubryce dotyczącej wartości darowizny w jednym i w drugim formularzu wpisuje po 11.000 zł.